Tempus te citius quam oratio deficiet.
Tijd zal u eerder ontbreken dan woorden. Zeg wat je wilt, maar die ouwe Cicero was een slim ventje. Ons brein is zodanig gestructureerd dat het tijd als een lineair gegeven beschouwt, maar een schrijver kan soms ontsnappen aan dit fenomeen.
Op dit moment zit ik gewrongen tussen twee tijdsmodules: aan de ene kant dicteert de lineaire tijd me dat ik, niet meer “piep” zijnde, een beetje moet opschieten als ik, alvorens te sneven, mijn oeuvre nog wil afmaken met de geplande vijf grote romans die nog ruimte in mijn voorkop hebben geëist; aan de andere kant ben ik duchtig bezig met een project waarin de tijd cirkelvormig is. Laten we ons even op het laatste concentreren: lineaire tijdsbeleving is er al meer dan genoeg.
Ik ben bezig met de omwerking tot e-book van een 21 jaar oude roman die destijds, in 1990, flink wat succes had en op kritische bijval kon rekenen. Omdat het verhaal tijdloos is, werd me voorgesteld om De Stenen Wachter om te zetten tot e-book. Ik kondigde onmiddellijk – bijna instinctief – aan dat ik niet wilde dat de romantekst van toen gescand werd voor deze nieuwe uitgave. Op die 21 jaar zou ik toch wel iets geleerd hebben, zeker? Ik ging de roman stilistisch herschrijven, neh. In mijn enthousiasme, wilde ik dat ontroerende en spannende verhaal over de getormenteerde volkszanger Alejandro Juron in een fictief Latijns-Amerikaans land dat Parián heet en duidelijk geënt is op het Chili van de jaren ’70 onder de militaire dictatuur van generaal Pinochet door een nieuwe stijl naar grotere hoogtes tillen. Maar nu ik bij het herwerken aan pagina 117 van de 355 ben gekomen, vind ik de klus vooral vermoeiend.
Er zijn echter ook voordelen aan dit bar labeur: het heeft me in een tijdcirkel doen terechtkomen. Bij het herwerken van het boek, dat ik in vele jaren niet meer had opengeslagen, val ik van de ene verbazing in de andere en vraag ik me soms af: wie was die schrijver die toen 37 was? Zitten zijn hoop en zijn verlangens, zijn angsten en zijn tekortkomingen in de personages van deze roman die de mechanismen van een dictatuur en het verzet ertegen blootlegt? Ik krijg geen helder beeld van wie ik was in 1990 toen de roman verscheen en toch voel ik in de tekst af en toe een echo van de problemen waarmee ik toen worstelde. Deze tijdcapsule van woorden is een wonderlijk ding: soms heb ik de indruk dat ik het boek van een totaal vreemde zit te herschrijven,soms overvalt me bewondering voor de manier waarop het verhaal is opgebouwd ( toen durfde ik nog), af en toe voel ik vaderlijke ontroering bij een passage die ik nu nog altijd mooi vind en bijwijlen ook voel ik irritatie door te wijdlopige scènes die mij schrapwerk bezorgen.
Het is een voorrecht om in zo’n tijdcapsule te mogen vertoeven. Zelfs al is het maar voor ‘een paar man en een paardenkop’ want mensen die het kunnen weten zeggen dat de verkoop van e-books in de Lage Landen voorlopig nog magertjes is.
Ik heb echter geleerd dat de tijd cirkels kan maken en dat de toekomst nu begint.
Maar ik wilde wel dat ik vroeger niet zulke dikke boeken schreef.
